" İslam ülkeleri arasında Türkiye modern değişmeler açısından İslam dininin durumu ile ilgili özel yanlar gösteren bir ülkedir. bu değişmeler sürecinin başlangıçları 17. yüzyıla değin gider; 19. yüzyılda hızlanır; 20. yüzyıl başlarından sonra radikal bir nitelik kazanır. Bu değişme sürecinin getirdiği sonuçlar en aşağı iki yan açısından kendine özgü ayrılıklar gösterir. Bunların birincisi bu değişimin özünde laikleşme yönüne doğru olmasıdır. İkincisi süren değişme akımının yönünün Batılılaşmaya doğru olmasıdır. Başka bir deyişle Türkiye'deki değişme en sonunda laiklik ilkesinin yerleşmesiyle sonuçlanmıştır. Türkiye siyasal toplumsal ve kültürel kuruluşlarına İslam dini ilkelerine göre biçimler vermeyi bırakmış; onun yerine Batı modern toplumsal ve siyasal sistemini örnek edinmiştir. Kolayca görülebileceği gibi bu iki yöneliş birbiriyle yakından ilgili iki süreçtir."
Toplu yapıtlarının ilki olan "Atatürk ve Devrimler"'den sonra Niyazi Berkes'in ikinci kitabı olarak sunduğumuz "Teokrasi ve Laiklik"de yazarın dinsel konulardaki araştırmaları incelemeleri yer alıyor.