"Bir çağın hakim fikirleri o çağın hakim sınıfının fikirleridir" amenna. Peki ama o çağın ezilen sınıflarının fikirleri duyguları nereye gitmiştir bu denklemde? Tabii ki bastırılmış o çağın bilinçdışına itilmiştir. O yüzden de bu "bastırılmış olanın geri dönüşünü" anlamlandırabilmek için psikanalizin yöntemine bilinçdışına bilinçli davranışları etkileyen yönlendiren ve zaman zaman da belirleyen potansiyelini kavrama tekniklerine ihtiyacımız var. Devrim daima "bastırılmış olanın geri dönüşü" olarak anlamlandırılabilir. Tam da bu yüzden daima tekinsiz bir çekirdeğe sahiptir ve akıl yoluyla tam olarak kavranması mümkün değildir. Devrim hiçbir zaman simgesel düzenin yerini kibarca başka bir simgesel düzene bırakması olarak görülemez; tersine arada geçilmesi gereken bir "Gerçek" aşaması vardır ki bu aşama tekinsiz bir dehşetle tekinsiz bir keyifle iç içedir. Eğer çağımız kapitalizmin yeni ve bu kez kolay kolay evcilleştirilemeyecek bir krizine gebeyse bu "Gerçek" aşamasından geçmemiz de kaçınılmaz görünüyor.
Bülent SOMAY